इटहरी : सुनसरीको रामधुनीमा थारू समूदायले भव्य रूपमा जितिया पर्व मनाएका छन् । बुधबार (आज) रामधुनीमा थारू चलचित्र तथा सांस्कृतिक संघ जिल्ला कार्यसमिति सुनसरीले आयोजना गरेको जितिया पर्वको कार्यक्रम भव्य रूपमा मनाइएको हो ।
थारू चलचित्रकर्मी महासंघका केन्द्रीय अध्यक्ष पर्शुराम चौधरीले अहिले देशमा चलचित्रकर्मीहरू दयनीय अवस्थामा रहेको भएपनि सरकारले चासो नदेखाएकोप्रति दुखेको पोखे ।
‘देशमा हरेक चुनावमा कलाकारको नाम लिएर भोट माग्छन्,’ उनले आक्रोशमिश्रित रूपमा भने, ‘तर चलचित्रकर्मी र थारू समूदायलाई कसैले पनि समेट्न सकेका छैनन् ।’
पूर्वका विभिन्न जिल्लामा करीब ६ लाख थारू समूदायको बाहुल्यता रहेको भएपनि उनीहरूको संरक्षणका निम्ति सरकार उत्तरदायी बन्न नसकेको उनको तर्क थियो ।
नेपाली नारीहरुले मनाउने तीज जस्तै थारू समूदायका महिलाहरूले मनाउने जितिया पर्वमा ‘सिम्लारीटी’ पाइन्छ । महिलाहरूले निराहार व्रत बसेर तीनदिनसम्म श्रद्वापूर्वक मनाउँछन् ।
जितियाको पहिलो दिनलाई ‘लाइह’ बाट सुरु हुन्छ । भगवान जितमहानको नाममा ब्रत आरम्भ हुने गर्दछ । यो पर्व आश्विन सप्तमी तिथिका दिन (लाइह) अष्ठमी तिथिका दिन (उपवास) र नवमी तिथिका दिन पारण गरिन्छ ।
पहिलो दिन (लाइह) नदी, तलाउ, पोखरी, कुण्डमा विधिवत स्नान गरी चिल र स्यालको नाममा घेरौलाको पातमा तेल, पिना, माटो, फूल आदि चढाइन्छ । ब्रतालुहरूले ईष्टदेवलाई जलार्पण समेत गर्ने प्रचलन रहेको छ । त्यस दिनको राती सूर्योदय पूर्व स्नान गरी विधिवत ओठघन (दर खाने) खाने गरिन्छ ।
सूर्योदय पश्चात उपवास शुरु हुन्छ, उपवासको दिन ब्रतालु महिलाहरू अन्न, जल नखाई व्रत बस्छन् । त्यसको भोलिपल्ट स्नान गरी विधिवत् पारण गरिन्छ । पारणमा पाँच वटा अक्षत्त, केराउ र तुलसी निल्ने गरिन्छ र तत्पश्चात अन्न ग्रहण गरी व्रत समाप्त हुन्छ ।
थारु जागरण अभियान सुनसरीका अध्यक्ष तथा थारू कल्याणकारी सभाका जिल्ला कोषाध्यक्ष तारादेवी चौधरीका अनुसार थारू समूदायमा जितिया पर्वको बेग्लै महत्व रहेको छ । विवाहित महिलाहरूले खर दिनको जितिया व्रत अनुष्ठान गरी निरन्तर जितिया ब्रत बस्ने गरिन्छ ।
खर दिन भन्नाले शनिबारको दिन लाई, आइतबारको दिन उपवास र सोमबारको दिन पारन पर्ने तिथि हुनुपर्दछ । जसलाई सुइध लागेको जितिया पर्व भनिन्छ । यसका साथै माईतबाट दाजुभाई लिन आउने र बहिनीले तेलपौर रोटीको कोशेली लिएर माइत जाने परम्परा अझ कायम रहेको चौधरी बताउँछिन् ।
तस्वीरहरू : प्रशान्त पुरी ।
Discussion about this post