इटहरी : पछिल्लो समय पुँजीवादका कारण संस्कृति निर्माण गर्नका निम्ति समस्या भइरहेको वक्ताहरूले बताएका छन् ।
बुधबार इटहरीमा पेसागत महासंघ सुनसरीद्धारा आयोजित ‘सांस्कृतिक रूपान्तरणमा पेसाकर्मीको भूमिका’ विषयक विचार गोष्ठीमा बोल्दै वक्ताहरूले संस्कृति निर्माण र रूपान्तरणका निम्ति पेसाकर्मीको भूमिका महत्वपूर्ण हुने बताएका छन् ।
कार्यपत्र प्रस्तुत गर्दै डा. दिवाकर रेग्मीले समाजवाद उन्मुख संस्कृति निर्माण गर्नको लागि पेसाकर्मीको भूमिका महत्वपूर्ण हुने तर्क गरे ।
करिब एक घण्टासम्म कार्यपत्र प्रस्तुत गरेका उनले पछिल्लो समय समाज पुँजीवादउन्मुख हुँदै गइरहेको बताए ।
‘हिजो मानिस गुफामा बस्थ्यो, कन्दमुल जम्मा गथ्र्यो, परिवारमा बाँडेर खान्थ्यो, उसको संस्कृति कहाँ थियो ?,’ डा. रेग्मीले भने, ‘आज पुँजीवादले दिएका तमाम सुविधा प्रयोग गरिरहेका छौँ, पुँजीवादले ल्याइदिएका अर्थतन्त्रको क्रियाकलापमा अगाडि र सांस्कृतिक परिवर्तनलाई आत्मसाथ गरेर हिँडेका छौँ ।’
उनले संस्कृति भन्ने बित्तिकै दसैँ, तिहार, उधौली, उभौली, धान नाच वा अन्य कुनै पर्व मात्रै नरहेको बताउँदै संस्कृतिको महत्वपूर्ण पाटो भने छुटिरहेको बताए । नेपाली समुदायभित्र संस्कृतिको बहस हुँदा हिजोको संस्कृति र आजको संस्कृतिभित्र ब्यूरोक्रेसीको रोल के हो ? भन्नेबारे बहस हुन आवश्यक रहेको उनको भनाइ छ ।
‘हामीले शैक्षिक संस्कृति, स्वास्थ्य संस्कृतिबारे कुरै गरेका छैनौँ, खासमा श्रम भनेको भौतिक उत्पादन मात्रै होइन । हामी सामाजिक भएर हेर्ने हो भने हामी मानव भइसकेपछि हाम्रो मानवप्रतिको अर्को जिम्मेवारी पनि होला, त्यो बाट बहस हुन आवश्यक छ,’ उनले भने, ‘हामीलाई पुँजीवादले त्यो सिकाएको छैन, हामी आफैँ जस्तो हुन सकेनौँ ।’
उनले पछिल्लो समय मानिसहरू साथी र परिवारबाट टाढिदैँ गएको र मेसिनजस्तो बनिरहेको तर्क गरे । यो हुनुमा चिन्तन प्रणाली वा नैतिक शिक्षाको अभावले नभइ प्रतिस्पर्धाका कारण र पुँजीवादका कारण मान्छेको स्वभावबाट मान्छेहरू विमुख भइसकेको उनले सुनाए ।
‘संस्कृति परिवर्तन हुन्छ, त्यो हामीलाई मास्र्कवादले सिकाएको छ । तर, हामीहरू जहिल्यै पनि शासक वर्गको पृष्ठपोषण मात्रै गर्नाले परिवर्तन भइरहेको छैन । संस्कृति परम्परागत नै हुनुपर्छ भन्ने भाष्य अझै पनि छ । परिवर्तन गर्न खोज्यो भने पुरानाहरूको आङ नै सिरिङ्ग हुन्छ,’ उनले थपे ।
खासगरी मानिसले जीवनयापन गर्ने शिक्षामा एक्लै हिँडेर कहीँ पुगिदैँन भन्ने भाष्य विकास भइरहेपनि पुँजीवादी शिक्षाका कारण ‘तँ एक्लै हिँडिनस् भने कहीँ पनि पुग्दैनस्’ भनेर सिकाइराखिएको उनले उदाहरण दिए ।
‘आफैँले श्रम गरेको संस्थामा आफ्नै स्वामित्व हुँदैन, हामी त्यो अवस्थामा पुगिसक्यौँ । हाम्रा हाकिम साबले तलका कर्मचारीलाई पेल्ने दृष्टिकोण पनि हामीले देखिरहेका छौँ । यो पनि संस्कृति रूपान्तरणका लागि चुनौती हो,’ रेग्मी भन्छन्, ‘तलको काम गर्ने र हाकिमको वर्गबीच पनि भिन्नता छ । त्यसले जस्तो खालको संस्कृति निर्माण गरिरहेको छ, त्यही खालको संस्कृति निर्माण भइरहेको छ ।’
उनले सांस्कृतिक रूपान्तरणका निम्ति सामूहिकताको विकास जरूरी रहेको सुनाए । पेसाकर्मीको लागि आफ्नो पेसा नै संस्कृति रहेकोसमेत उनको भनाइ छ ।
‘सामूहिक लक्ष्य नै संस्कृतिको रूपमा विकास हुन आवश्यक छ । व्यक्तिगत इच्छा त सबैको हुन्छ,’ उनले भने ।
भिडियो
Discussion about this post